HDI Report 2020

➤युनायटेड नेशन्स डेव्हलपमेंट प्रोग्रामने नुकताच मानव विकास अहवाल जाहीर केला. अहवालानुसार मानव विकास निर्देशांकात भारत १८९ देशांमध्ये १३१ व्या स्थानावर घसरला आहे. भारताचा मानव विकास निर्देशांक 0.640 होता.
२०१९ मध्ये भारत १२९ व्या क्रमांकावर होता. या वर्षाच्या निर्देशांकात CO2 उत्सर्जन आणि मटेरियल पाऊल प्रिंट या नवीन पॅरामीटर्सचा समावेश आहे आणि ग्रहांचे दबाव-adjusted Human Development Index (PHDI) सादर केले आहेत.

HDI 2020 अहवालाचे मुख्य निष्कर्ष

➤ अहवालात नॉर्वे, आयर्लंड आणि स्वित्झर्लंडने पहिल्या 3 स्थानांवर कब्जा केला आहे. या देशांच्या पाठोपाठ हाँगकाँग, आइसलँड आणि जर्मनी अनुक्रमे 5th व 6th व्या स्थानावर आहेत.
➤चीन 85 व्या स्थानावर आणि पाकिस्तान 154 व्या स्थानावर आहे. मानवी विकास निर्देशांक जन्माच्या काळात अपेक्षेनुसार आयुर्मान, महिलांचा राजकीय सहभाग आणि माता मृत्यु दर यासारख्या सूचकांवर आधारित आहे.

➤अहवालानुसार भारतात जन्माचे आयुष्यमान 69.9 होते. माता मृत्यू प्रमाण १44 होते. माता मृत्यू प्रमाण दर शंभर हजार जिवंत जन्म मृत्यू आहे. भारतातील महिलांनी संसदेतील जागांचा वाटा ११.6% (२०१७) होता.

➤अहवालात असे म्हटले आहे की २०१२ ते २०१७ या कालावधीत भारताच्या जीडीपीच्या ३.८% शिक्षणावर खर्च झाला. भारतातील साक्षरता दर अजूनही सर्वात कमी ७४% इतका होता. इतर जी -20 देशांच्या तुलनेत ते खूपच कमी होते.

➤ पूर्व-प्राथमिक शालेय शिक्षणाचे एकूण प्रमाण 13% होते. हे माध्यमिक शालेय शिक्षणासाठी 75% आणि तृतीय तृतीय शिक्षणासाठी 27% होते.

➤ कामगार गटात कामगार संघटनेचा सहभाग 27.2% आणि पुरुषांच्या गटात 78.8 टक्के होता. श्रमशक्तीच्या सहभागामध्ये लिंगभेद सुमारे .५१% होते जे सर्वोच्चतेपैकी एक होते

HDI 2020 अहवालाबद्दल थोडक्यात माहिती

➤ सन २०२० मध्ये, मानव विकास आणि अँथ्रोपोसिन या थीम अंतर्गत मानव विकास अहवाल तयार करण्यात आला मानव विकास अहवाल सर्वप्रथम १९९० मध्ये भारतीय नोबेल पुरस्कार विजेते अमर्त्य सेन आणि पाकिस्तानी अर्थशास्त्रज्ञ महबूब उल हक यांनी सुरू केला होता.