Fundamental Rights(मुलभूत हक्क)|MPSC Polity Notes

भारतीय राज्यघटनेतील Fundamental Rights(मुलभूत हक्क) आणि त्यांचे प्रयोजन

➤ राज्यघटनेच्या भाग ३ मध्ये कलम १२ ते कलम ३५ मध्ये मूलभूत हक्क दिले आहेत.
➤ मूलभूत हक्कांची तरतूद करताना आपल्या घटनाकारांनी अमेरिकेच्या राज्यघटनेपासून (मूलभूत हक्कांची सनद) प्रेरणा घेतली आहे

➤घटनेच्या या तिसऱ्या भागातील तिसऱ्या प्रकरणात न्यायालयाद्वारा लागू करता येतील अशा मूलभूत हक्कांची मोठी व सर्वंकष सूची दिली आहे.
➤सर्व व्यक्तींची समानता, व्यक्तीची प्रतिष्ठा, व्यापक सार्वजनिक हित आणि देशाची एकता ही तत्त्वे आपल्या राज्यघटनेने मान्य केली आहेत

➤राज्यघटनेत सात मूलभूत हक्कांची तरतूद होती

• समतेचा हक्क (कलम १४-१८)
• स्वातंत्र्याचा हक्क (कलम १९-२२)
• शोषणाविरोधी हक्क (कलम २३-२४)
• धर्मस्वातंत्र्याचा हक्क (कलम २५-२८)
• सांस्कृतिक व शैक्षणिक हक्क (कलम २९-३०)
• मालमत्तेचा हक्क (कलम ३१)
• घटनात्मक संरक्षणाचा हक्क (कलम ३२)

भारतीयांना Fundamental Rights(मुलभूत हक्क) कोणते मिळतात जे अभारतीयाना मिळत नाहीत?

➤ भारतीय नागरिक या नात्याने भारतीयांना काही मुलभूत अधिकार असतात जे अभारतीय लोकांना मिळत नाहीत

Fundamental Rights(मुलभूत हक्क) वर बाधा आली तर सामन्यांना कोणते न्यायालयीन मार्ग असतात?Types of Writs in Indian Constitution

➤ काही कारणास्तव सामान्य माणसाची अशी समजूत झाली कितो त्याचे मुलभूत हक्क्त वापरू शकत नाहीये तर तो न्यायालयीन मार्गाचा वापर करू शकतो.
➤सर्वोच्च न्यायालय कलम ३२ नुसार आणि उच्च न्यायालय २२६ नुसार असे Writs काढू शकतात.

Fundamental Rights(मुलभूत हक्क) मध्ये संसदेला असलेले अपवात्मक अधिकार कोणते आहेत?

➤ कलम ३३ ,कलम ३४ मध्ये फक्त संसदेला काही अधिकार आहेत कि , संसद काही कारणासाठी मुल्भात हक्कावर नियंत्रण आणू शकते.

भारतीय संविधानातील काही मुलभूत हक्क

Read Article 12 to Article 35

➤ MPSC आणि सर्वच स्पर्धा परीक्षा देणाऱ्या मुलांसाठी हा उपयुक्त भाग आहे यातून महत्वाची प्रश्न विचारल्या जातात,या पाठाचा जास्तीत जास्त सराव करण्यासाठी Download करून ठेवा.

Download Fundamental Rights(मुलभूत हक्क)|MPSC Polity Notes In PDF